Teksas je savezna država koja se nalazi na jugu Sjedninjenih Američkih Država. Sa preko 28 miliona stanovnika, to je druga najnaseljenija savezna država (posle Kalifornije), uz to druga je i po veličini svoje teritorije (jedino je Aljaska veća), a druga je i po broju elektora na predsedničkim izborima.
Zahvaljujući stalnoj tendenciji rasta stanovništva, uvećava se i broj elektora na predsedničkim izborima. Tako Teksas danas donosi pobedniku 38 glasova u Elektorskom koledžu, dok je 2000. godine nosio 6 manje. Nema sumnje da će broj nastaviti da raste posle popisa koji se održava ove godine.
Teksas odlikuje burna istorija, puna uspona i padova. Sa ovom saveznom državom je i blisko povezan termin „šest zastava nad Teksasom“ koji aludira na šest različitih država koje su imale kontrolu nad ovom oblasti u jednom periodu istorije: Španija, Francuska, Meksiko, Republika Teksas, Konfederativne Američke Države i Sjedinjene Američke Države.
Kada su Sjedinjene Države anektirale Teksas 1845. godine, on je postao 28. po redu savezna država koja se priključila Uniji. Ubrzo nakon toga, 2. marta 1861. godine Teksas se priključio Konfederaciji (Konfederativnim Američkim Državama) i tako je bio deo Juga u američkom Građanskom ratu. Kao i ostale države Juga, Teksas je nakon rata upao u veliku krizu iz koje dugo nije mogao da izađe. Glavna industrijska grana je uglavnom bila poljoprivreda.
Međutim, presudni trenutak u novijoj istoriji ove savezne države svakako je otkriće velikih rezervi nafte na njenoj teritoriji. Tako je Teksas nakon Drugog svetskog rata postao deo takozvanog „sunčanog pojasa“ SAD (Sunbelt region). Povoljna klima i procvat ekonomije u Teksasu doprineli su njegovom rapidnom razvoju.
Snagu teksaške ekonomije najbolje pokazuje podatak da bi ova država – da nije deo SAD, već samostalna – predstavljala 10. najjaču svetsku ekonomiju. Pored proizvodnje nafte, Teksas odlikuju veoma razvijena prehrambena industrija, velike rezerve soli, a u poslednje vreme i značajan uspon IT sektora, zbog čega Teksas dobija naziv „Silikonska prerija“. Za očekivati je da država od tolikog značaja igra i veoma važnu ulogu u rezultatu predsedničkih izbora u Sjedinjenim Američkim Državama.
Kratak osvrt na istoriju
Postalo je uobičajeno da republikanci odnose poprilično ubedljive pobede u ovoj saveznoj države poznatoj i kao „Lone Star State“ (zbog zastave koje na sebi ima samo jednu belu zvezdu).
Poslednji demokratski kandidat koje je slavio u Teksasu bio je Džimi Karter (Jimmy Carter) sada već daleke 1976. godine kada je osvojio nešto više od 51% glasova, naspram 48% koliko je osvojio kandidat Republikanske partije Džerald Ford (Gerald Ford). Od tada kreće pobednička serija republikanaca koja traje već punih 40 godina. Ubedljive pobede su redom ostvarivali Ronald Regan (Ronald Reagan), Džordž Buš Stariji (George H. W. Bush), Bob Dol (Bob Dole), Džordž Buš Mlađi (George W. Bush), Džon Mekejn (John McCain) i Mit Romni (Mitt Romney).
Na poslednjim predsedničkim izborima, održanim 2016. godine, aktuelni predsednik SAD Donald Tramp (Donald Trump) je odneo pobedu portiv demokratske protivkandidatkinje Hilari Klinton (Hillary Clinton) sa gotovo 9% osvojenih glasova više.
Značajne političke ličnosti iz Teksasa
S obzirom na svoju veličinu i mnogobrojnu populaciju ne treba da nas začudi činjenica da je Teksas iznedrio neke od najuticajnijih američkih političara u u XX veku. Najvažnije bi bilo napomenuti da su dva bivša predsednika Sjedinjenih Država rođena u Teksasu – Dvajt Ajzenhauer (Dwight Einsenhower) i Lindon Džonson (Lyndon Johnson) – dok su dvojica, iako rođena van Teksasa, gradila političku karijeru u ovoj saveznoj državi pre nego što su dospeli do Bele Kuće: Džordž Buš Stariji i Džordž Buš Mlađi.
Ajzenhauer je, iako rođen u Teksasu, najveći deo svog detinjstva proveo nešto severnije, u saveznoj državi Kanzas.
Poznat po velikim vojnim uspesima u Drugom svetskom ratu kao jedan od lidera savezničih vojnih operacija u severnoj Africi (Operacija Baklja) i Normandiji (Dan D), stekao je veliki ugled pre nego što je postao 34. predsednik Sjedinjenih Država ispred Republikanske partije.
Njegova dva mandata, izvojevana pobedama nad Adlejem Stivensonom (Adlai Stevenson) 1952. i 1956. godine obeležilo je okončanje rata u Koreji, zatim velika finansijska podrška Južnom Vijetmanu i Francuskoj u Vijetnamskom ratu, kao i početak „svemirske trke“ između SAD i Sovjetskog Saveza.
Džonson je, za razliku od Ajzenhauera, proveo veći deo svog života u Teksasu. Pre nego što je 1961. postao potpredsednik u administraciji Džona Ficdžeralda Kenedija (John F. Kennedy), predstavljao je Teksas u američkom Kongresu od 1937. do 1961. godine. Na Kapitolu se prvi puta našao kao član Predstavničkog doma, da bi od 1949. godine obavljao dužnost senatora iz Teksasa.
Nakon atentata na Kenedija, dotadašnji potpredsednik Džonson je preuzeo predsedničku funkciju 22. novembra 1963. godine. Na izborim 1964. godine ubedljivo je savladao republikanskog protivkandidata Berija Goldvotera (Barry Goldwater) i tako se izborio za drugi mandat. Različite su ocene njegovog predsednikovanja. Dok mnogi hvale njegovo delovanje unutar SAD (poboljšanje školstva, novi programi zdravstvene zaštite, donošenje Zakona o biračkim pravima 1965. godine, koji je omogućio da svi Afroamerikanci dobiju pravo glasa itd), senku na njegove mandate baca odluka da interveniše u Tonkinškom zalivu i time nepovratno uvuče Sjedinjene Države u Vijetnamski rat.
Koliko je loše podneo predsedničku funkciju, najbolje govori činjenica da se nije kandidovao za drugi mandat, a četiri godine i dva dana nakon okončanja dužnosti je i preminuo (sa svega 65 godina).
Pre nego što je 1981. godine postao potpredsednik u administraciji Ronalda Regana, Džordž Buš Stariji je, isto kao i Džonson, bio član Predstavničkog doma američkog Kongresa od 1967. do 1971. godine. Na izborima 1988. godine pobedio je demokratskog protivkandidata Majkla Dukakisa i tako postao 41. predsednik Sjedinjenih Američkih Država.
Njegovo predsednikovanje obeležili su kraj Hladnog rata, invazija SAD na Panamu i Zalivski rat. Pored toga, odigrao je veliku ulogu i u sklapanju Severnoameričkog sporazuma o slobodnoj trgovini (NAFTA).
Nije osvojio drugi mandat jer je, ponajviše zahvaljujući ekonomskoj krizi i trećem kandidatu, poražen na predsedničkim izborima 1992. od Bila Klintona (Bill Clinton).
Kao i svoj otac i Džordž Buš Mlađi je nosio značajnu političku funkciju u Teksasu pre nego što je 2000. godine postao 43. predsednik SAD pobedivši demokratskog protivkandidata Al Gora (Al Gore). Od 1995. do 2000. godine obavljao je dužnost guvernera Teksasa.
Njegov prvi mandat obeležio je napad na Kule bliznakinje 11. septembra 2001. godine, nakon čega je Buš proglasio „Rat protiv terorizma“, u okviru koga je 2003. godine započeo rat protiv Iraka. Osvojio je drugi mandat pobedom na Džonom Kerijem (John Kerry) 2004. godine.
Ipak, i njegov drugim mandat obeležila je kriza, ovog puta ekonomska i finansijska, tako da je predsednik Buš dočekao kraj drugog mandata sa istorijski niskom podrškom građana SAD.
Teksas uoči izbora 2020.
Iako je Teksas godinama unazad slovio za nesumnjivo „crvenu“ državu, anketa koju je sproveo CBS pokazuje da ovogodišnji izbori mogu da prekinu dominaciju republikanaca u „Državi usamljene zvezde. Pandemija virusa korona umngome je pomogla Bajdenu da smanji razliku u odnosu na Trampa, koja je pre izbijanja pandemije iznosila i 5%. Većina stanovnika Teksasa (62%) smatra da je situacija prouzrokovana virusom loša, što svakako ne ide na ruku Trampu. Oblast u kojoj predsednik i dalje ima prednost je ekonomija, pošto većina njegovih birača stavlja ovo pitanja ispred pandemije i smatra da Tramp radi bolji posao nego što bi ga radio Bajden na ovom polju.
Posmatrano kroz prizmu demografije, Bajden prednjači u odnosu na Trampa kod žena, Afroamerikanaca i Hispanoamerikanaca, dok Tramp i dalje osnovu svojih glasača ima u belim muškarcima bez fakultetske diplome. Upravo je dobar rezultat Bajdena među belim stanovništvom koje poseduje viši nivo obrazovanja jedan od glavnih razloga dobrih rezultata bivšeg potpredsednika u istraživanjima. S obzirom da 42% glasača bele puti u Teksasu imaju diplomu sa koledža, čini se da prilika za Bajdena postoji, zaključuje Hari Enten (Harry Enten) za CNN.
Pored predsedničkih izbora ove godine se održavaju i izbori za mesto senatora koji će predstavljati Teksas u Vašingtonu uz Teda Kruza (Ted Cruz). Podsetimo se, Kruz je 2018. godine pobedio demokratskog kandidata Beto O’Rurka (Beto O’Rourke) sa nešto manje od 3% razlike u glasovima (što je najbolji rezultat demokratskog kandidata za senatora Teksasa još od 1988. godine). Ove godine se ipak očekuje sigurnija pobeda republikanskog kandidata Džona Kornina (John Cornyn), s obzirom da ima osetnu prednost u odnosu na protivkandidatkinju iz Demokratske partije, ratnu veteranku, Meri Dženings Hegar (Mary Jennings Heagar). Demokratama se veće šanse pripisuju da povrate većinu u Predstavničkom domu države Teksas, koju nisu imali od početka ovog veka.
Sve u svemu, čini se da bi bilo previše za očekivati da Bajden porazi Trampa u Teksasu. Štaviše, pobeda u ovoj saveznoj državi svakako nije neophodna bivšem senatoru iz Delavera da postane 46. predsednik SAD. Čini se da će on i njegova kampanja usmeriti energiju i finansijska sredstva u druge „kolebljive“ države u kojima već imaju prednost poput Mičigena, Floride, Viskonsina i Pensilvanije, verovatno i Arizone. Sa druge strane pobeda u Teksasu ne sme da se dovodi u pitanja za Donalda Trampa. Poraz u Teksasu bi nesumnjivo označio kraj nadanja o novom mandatu aktuelnog predsednika. Pored toga bi ostavio gorak ukus u ustima svim republikancim, sa obzirom na seriju pobeda koja datira još od 1980. godine.
U Sjedinjenim Američkim Državama je ustaljena fraza „sve je veće u Teksasu“ (Everything is bigger in Texas) i čini se da ona savršeno oslikava i predsedničku trku u ovoj saveznoj državi. Pobeda u njoj će ove godine značiti mnogo više od 38 elektorskih glasova.
