Ronald Braunštajn, politički strateg Demokratske stranke je 2008. godine skovao termin ,,koalicija onih koji tek dolaze’’ (coalition of the ascendant) kako bi opisao biračku koaliciju koja je u ogromnoj većini glasala za Baraka Obamu i demokratama donela većinu u oba doma američkog kongresa. Takva koalicija je obuhvatila rastući deo američkog društa odnosno mlade, Hispano Amerikance i druge manjine kao i belu višu srednju klasu.
Udeo belih nehispano Amerikaca u ukupnoj populaciji Sjedinjenih Država je opao sa oko 80% 1980. godine na nešto preko 60% 2020, dok je istovremeno njihov udeo u glasačkom telu pao sa blizu 90% na oko 70%. Dobar deo stratega demokrata se oslonio na demografiju kao sudbinu smatrajući da će takva struktura glasačkog tela od izbora 2008. godine pa nadelje omogućiti super dominaciju demokratske stranke i da će republikanci kao politička opcija biti skrajnuti u marginu jer su se oslanjali na većinsku podršku među belim biračima.
Međutim, od izbora Donalda Trampa 2016.godine kao i izbora za predsavniički Dom i Senat 2014, dolazi do postepene erozije podrške Demokratskoj stranci u redovima manjinskih glasača, naročito u populaciji poreklom iz Latinske Amerike i u manjoj meri kod Azijata i Afroamerikanaca. Takvi trendovi su kulminirali na izborima 2020. godine kada je Donald Tramp, iako je izgubio izbore, dobio oko 8-9% više glasova hispano Amerikanaca u odnosu na 2016, dok je takvo povećanje kod afro i azijskih Amerikanaca iznosilo oko 2%, odnosno 4-6%.
Grafik 1: Promene u političkoj identifikaciji manjinskih glasača u Sjedinjenim Državama 1980-2019
Izvor: https://www.nytimes.com/2021/02/13/opinion/democrats-latino-hispanic-black-asian-american.html
Suprotno ovom trendu, kod visoko obrazovanih Belaca demokrate su ostvarile najveći rast podrške od oko 4-5% što je u swing državama odigralo presudnu ulogu u pobedi Džozefa Bajdene (metro zone odnosno predrađa Milvokija, Detroita, Filadelfije, Feniksa i Atlante).
Po okončanju izbora veliki broj politikologa je analizarao date rezultate naročito u pogledu dalje budućnosti Demokratske stranke i kako će se eventualni dalji nastavak ovakvih trendova odraziti na buduće izborne rezultate demokrata. Uglavnom se može izdvojiti nekoliko jako dobrih analiza koje delimičmo izlaze iz uobičajenih post-izbornih narativa.
Dejvid Šor, jednog od glavnih stratega kampanje Baraka Obame 2012. godine (inače otpušten iz demokratske analitičke firme CIVIS zbog prenesenog tvita o odnosu protesta i izborne podrške u julu 2020. da bi se nakon toga vratio kao jedna od glavnih zvezda post-izbornih analiza u većini medija) je u svom zapaženom intervjuu Njujork magazinu koji je na tviteru preneo i Barak Obama, kao jedan od glavnih razloga za slabiji rezultat među manjinskim glasačima navodi udaljavanje Demokratske stranke od prosečnog američkog birača. Prosečni američki glasač je star oko 50 godina, živi u širim metro zonama ili ruralnim oblastima i samo se povremeno zanima za politiku. Sa druge strane u Demokratskoj stranci od 2010. godine dolazi do naglog uticaja aktivističke baze koju uglavnom čine mlađi, visoko obrazovani belci iz više ili više srednje klase koji žive u velikim gradovima, većinski dominiraju medijima, univerzitetima i korporativnim institucijama stavljajući identitetska pitanja u centar političke borbe.
U Sjedinjenim Državama politička polarizacija nikada nije bila veća, a dobrim delom je uzrokovana i masovnom eskpanzijom visokog obrazovanja. Dok je pedesetih godina xx veka negde oko 5% Amerikanaca imalo završen fakultet, taj broj se do 2020. godine povećao na preko 30%. Univerzitetski obrazovana populacija je velikim delom politički koherentna grupa koja deli iste vrednosti, živi u većim centrima i sklonija je glasanju za liberalnije političke opcije (odlika većine modernih društava). To je naročito slučaj u mlađoj, beloj obrazovanijoj populaciji (mlađi od 35 godina) koja čini oko 5% ukupnog elektorata, ali je njen uticaj na Demokratsku stranku i kreiranja njenih politika daleko veći pre svega kroz isticanja identitatskih pitanja u prvi plan. Birači koji dele društveno konzervativnije stavove, naročito o većem pristustvu policije, odnosu prema braku i porodici i imigraciji su manje više podjednako raspoređeni u svim etničko-rasnim grupama sačinjavajući njihov većinski deo. Demokratska stanka je do izbora 2020.godine uspevala da zadrži ogroman deo podške kod konzervatijnijeg dela hispano i afroameričke populacije, ali je Tramp, uprkos svojoj velikoj nepopularnosti i narcistoidnom ponašanju, pre svega u vreme epidemije COVID-19, to uspeo da izmeni fokusirajući se više na ekonomski element kampanje odnosno bread and butter issues. Parodoksi glasačkih preferenci su najviše došli do izražaja na Floridi gde je Tramp dobio rekordnu podršku, a većina birača je glasala za povećanje minimalne zarade na 15$, dok je u super demokratskoj Kaliforniji odbijen predlog o ponovnom uvođenju afirmativne akcije u javnim službama, ali i predlog o obavezi klasičnog ugovora o radu u GIG kompanijama.
Grafik 2: Izborne margine između demokratske i republikanske stranke kod pojedinih grupa birača od 2008 -2020.godine
Izvor: https://musaalgharbi.com/2020/11/23/obama-coalition-trump-biden/
Najveća pomeranja ka Repuplikancima su se desila u Južnoj Floridi (Majami Dejd Okrug – velika zajednica Kubanaca, Kolumbijaca, Venecuelanaca i afroamerikanaca poreklom sa Haitija), Teksasu (okruzi Doline Reke Rio Grande sa najvećim procentom hispano populacije na nivou države) i metro zoni Los Anđelesa (naselja sa većinskim stanovništvom poreklom iz Vijetnama gde je pomeranje ka Republikancima skoro bilo na istom nivou kao na jugu Floride). Porast je takođe bio izražen i u kvartovima Njujorka, Čikaga, Las Vegasa, Hjustona čak i Silikonske doline sa velikim procentom migrantske populacije.
Kao i kod Belaca, obrazovanje je postalo osnovni parameter koji određuje glasačke preference manjina. Što su predstavnici manjina obrazovaniji više će glasati ka demokratskim kandidatima. Međutim, manjinske radničke klase dele sa belom većinu vrednosti, konzervativnije su i ovi izbori su pokazali da je njihov proces asimilacije u američki politički mainstream prilično izražen, i to naročito kod hispano zajednice. Latino populacija se ubrzano evangelizuje, uticaj katoličke crkve opada, a evengelistički birači su skloniji republikanskom nararativu. Takođe, hispanosi su populacija kod koje identifikacija sa hispano identitetom opada iz genracije ka generaciji pre svega zbog velikog broja mešovitih brakova.
Kod afroamerikanaca dolazi do erozije uticaja tradicionalnih organizacija koje su istorijski zbog Pokreta građanskih prava pedesetih i šezdesetih godina xx veka više vezane za Demokratsku stranku (crkve i klubovi). To se naročito videlo i na poslednjim izborima kada su za razliku od drugih zajednica mlađi Afroamerikanci proporcionalnije više glasali za Republikance nego stariji.
Iz današnje perspektive je teško odrediti kakav će biti dalji pravac u kome će se odvijati dalji tok američke izborne politike. Demokrate će imati prilično poteškoća da zadrže prevlast nad oba doma kongresa na izborima 2022. godine što je inače retko polazilo za rukom bilo kojoj stranci koja je imala trenutnog predsednika. Nada postoji kroz oporavak ekonomije posle epidemije COVID-19 kao glavne teme izborne kampanje. Takođe, to što je sve veći broj Amerikanaca u tridesitim godinama života van braka ide na ruku demokratama jer se tradicionalna podrška iz dvadesetih preliva (slično sa Laburistima u Britaniji i Zelenima u Nemačkoj). Međutim, trenutni elektorski koledž i senatski izbori forsiraju veći uticaj ruralne Amerike. Takođe, ostaje i otvoreno pitanje da li će demokrate uspeti da zaustave dalje odlivanje glasova i bele i manjinjske radničke klase ako ekonomska pitanja ne budu u glavnom fokusu, a uticaj progresivne, visoko-obrazovane baze nastavi da raste i dominira kroz nametanja identitetskih pitanja. Možda ćemo odgovor saznati i ovog leta.
Miodrag Pantović
